Tuy nhiên, thị trường thiết bị lọc nước hiện nay đang tồn tại nhiều bất cập: nhiều sản phẩm không rõ nguồn gốc, không công bố tiêu chuẩn chất lượng, không kiểm nghiệm theo TCVN hoặc QCVN vẫn được bán công khai. Điều này không chỉ đe dọa đến sức khỏe người tiêu dùng mà còn gây mất cân bằng cạnh tranh giữa các doanh nghiệp chân chính và các đơn vị làm ăn gian dối.
Một trong những nguyên nhân cốt lõi chính là việc doanh nghiệp chưa được hỗ trợ đầy đủ trong quá trình xây dựng tiêu chuẩn cơ sở, thử nghiệm kỹ thuật và công bố sản phẩm đạt chuẩn.
Hiện nay, phần lớn doanh nghiệp nhỏ và vừa trong lĩnh vực máy lọc nước gặp khó khăn trong việc xây dựng và công bố tiêu chuẩn cơ sở (TCCS). Những rào cản chính bao gồm:
Thiếu hiểu biết về tiêu chuẩn kỹ thuật hiện hành như TCVN 11978:2017 (máy lọc nước dùng trong gia đình), TCVN 11979:2017 (phương pháp thử), QCVN 6-1:2010/BYT (quy chuẩn chất lượng nước uống);
Không có đội ngũ chuyên môn để biên soạn, thử nghiệm và chuẩn hóa sản phẩm;
Chi phí thử nghiệm cao, trong khi năng lực tài chính có hạn;
Thiếu liên kết với tổ chức khoa học và công nghệ, đơn vị có thể hỗ trợ chuyên sâu và bài bản.
Là một tổ chức khoa học và công nghệ trực thuộc Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam, Viện Công nghệ và Sức khỏe đang đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng tiêu chuẩn và phát triển sản phẩm công nghệ cao trong lĩnh vực sức khỏe và môi trường, đặc biệt là máy lọc nước.
Các hoạt động hỗ trợ cụ thể của Viện bao gồm:
Tư vấn và biên soạn tiêu chuẩn cơ sở (TCCS) dựa theo TCVN 11978:2017, đảm bảo tính hợp pháp, khoa học và thực tiễn cho từng loại sản phẩm (máy lọc RO, lõi lọc than hoạt tính, lọc nano, v.v.);
Hỗ trợ thử nghiệm tại các phòng thí nghiệm đạt chuẩn (LAS) để đánh giá các chỉ tiêu như: lưu lượng lọc, hiệu suất lọc, áp suất làm việc, chất lượng nước sau lọc;
Tổ chức hội thảo, tập huấn và đào tạo doanh nghiệp về tiêu chuẩn, quy trình công bố hợp quy, kỹ thuật ghi nhãn và lưu hành sản phẩm hợp pháp;
Tư vấn thiết kế công nghệ lọc an toàn, tiết kiệm năng lượng, thân thiện môi trường phù hợp định hướng đổi mới sáng tạo.
Viện Công nghệ và Sức khỏe không chỉ là đơn vị kỹ thuật hỗ trợ doanh nghiệp "giải bài toán tiêu chuẩn", mà còn là đối tác chiến lược trong quá trình nâng cao giá trị thương hiệu và năng lực cạnh tranh bằng chính khoa học công nghệ nội địa.
Để thúc đẩy quá trình tiêu chuẩn hóa sản phẩm và hỗ trợ doanh nghiệp phát triển bền vững, cần có các chính sách đồng bộ từ Nhà nước và các bên liên quan:
Thiết lập cơ chế tài trợ hoặc hỗ trợ kỹ thuật cho doanh nghiệp vừa và nhỏ trong việc xây dựng tiêu chuẩn, đăng ký hợp quy và thử nghiệm sản phẩm;
Tạo hành lang pháp lý rõ ràng và bắt buộc về công bố tiêu chuẩn cơ sở cho các sản phẩm lọc nước lưu hành trên thị trường;
Hỗ trợ truyền thông, phổ biến kiến thức về tiêu chuẩn hóa đến doanh nghiệp và người tiêu dùng;
Phát huy vai trò của các tổ chức KH&CN như Viện Công nghệ và Sức khỏe trong hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia, đặc biệt trong ngành hàng ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe cộng đồng.
Muốn thị trường máy lọc nước phát triển lành mạnh, trước hết sản phẩm cần đạt tiêu chuẩn chất lượng được xây dựng bài bản, minh bạch và kiểm soát nghiêm ngặt. Để làm được điều đó, doanh nghiệp cần sự đồng hành thực chất từ các tổ chức khoa học – công nghệ. Viện Công nghệ và Sức khỏe, với năng lực nghiên cứu, đội ngũ chuyên gia và mối liên kết với các phòng thử nghiệm, đã và đang là một trong những đơn vị tiên phong trong việc kết nối doanh nghiệp với hệ thống tiêu chuẩn quốc gia, đưa các sản phẩm lọc nước của Việt Nam tiệm cận chuẩn mực quốc tế – vì một xã hội an toàn hơn, khỏe mạnh hơn và bền vững hơn.
Công Tuấn TH